روشنایی تولید در گرو رفع خاموشی‌ها

بروز خاموشی‌ها و قطعی برق در حالی همچنان در کشور وجود دارد که این امر ضربات جدی را به فعالان تولیدی و صنعتی کشور وارد کرده است؛ به طوری که تقریبا همه روزه شاهد اظهارنظر و شکایت کارشناسان و فعالان تولیدی از وضعیت پیش‌آمده هستیم.
در این رابطه نکته مهم این است که چرا از زمستان سال گذشته که بسیاری از ناظران در خصوص تشدید خاموشی‌ها و اثر آن بر فعالیت‌های تولیدی هشدار می‌دادند، تاکنون هیچ اقدام خاصی جهت جلوگیری از این مشکل از سوی مسوولان مشاهده نشده است. این وضعیت زمانی برای فعالان تولیدی که با چالش‌های مختلف دیگری مواجه هستند، دشوارتر می‌شود که صنایع در اولویت خاموشی‌ها قرار داشته و با توجه به زیان‌هایی که تاکنون از خاموشی‌ها متحمل شده‌اند، اکنون کف خواسته‌های آنها اعلام یک زمان‌بندی مشخص برای قطعی برق از سوی شرکت توانیر است.
به گفته کارشناسان هر چند که حیات صنایع در گرو برق بوده و همگی آنها از خاموشی‌ها به نحوی متضرر می‌شوند، اما این امر در برخی دیگر از صنایع خسارت و هزینه‌های جبران‌ناپذیری را در پی دارد. به عنوان نمونه در صنعت ذوب، قطعی ناگهانی برق سبب سرد و سخت شدن ماده درون کوره شده و این امر ممکن است کوره را برای همیشه بلااستفاده کند. یا در صنعت مواد غذایی خاموشی‌ها می‌تواند منجر به فاسد شدن مواد و خروج آنها از فرآیند تولید شود. در این رابطه همچنین از آنجا که خسارت‌های مرتبط با خاموشی‌ها روی دستگاه‌ها و ماشین‌آلات واحدهای تولیدی نیز ملموس است، یکی از فعالان تولیدی به «جهان‌صنعت» توضیح می‌دهد: ما تقریبا همه روزه بین دو تا پنج ساعت با قطعی برق مواجه هستیم که در این رهگذر عمده خسارت‌های ناشی از خاموشی به قطعات دستگاه‌ها بازمی‌گردد که در بازار نیز موجود نیست. به عنوان مثال اخیرا مجبور شده‌ایم که قطعه از ایتالیا با قیمت ۵۳۵۰ یورو سفارش دهیم. زیرا در صورت نبود قطعه، سیکل دستگاه‌ها بالا و پایین شده و از ظرفیت تولید کاسته می‌شود. به همین دلیل است که در بسیاری مواقع ناچار هستیم خط تولید را قطع کنیم.
بی‌توجهی مسوولان به واقعیت‌ها
همان‌طور که ذکر شد، از زمستان سال گذشته که بحث خاموشی‌ها مجددا در کشور اتفاق افتاد، بسیاری از فعالان صنعتی هشدار می‌دادند که این چالش از سال آینده و با گرم‌تر شدن هوا تشدید خواهد شد.
در این رابطه حمیدرضا صالحی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در پاسخ به این سوال که چرا از آن زمان تاکنون تدبیر و چاره‌ای برای این مشکل اندیشیده نشده است، توضیح می‌دهد: پاسخ به این موضوع مستقیما به مسوولان و دستاندرکاران قضیه بازمی‌گردد. آنچه به شخصه به عنوان ناظر می‌توانم در خصوصش اظهار نظر کنم به کمبود منابع و ضعف در ایجاد رگولاتوری و بورس انرژی بازمی‌گردد. اینها مسائلی است که در طول سال‌های گذشته به آن بی‌توجهی شده و به همین دلیل اتفاقات امروز نیز قابل پیش‌بینی بوده است. در واقع سرمایه‌گذاری در صنعت برق آن‌گونه نیست که فرضاً امروز سرمایه‌گذاری شود و فردا بتوان ژنراتور را روشن کرد، بلکه تقریبا دو سال طول می‌کشد که یک نیروگاه سیکل ترکیبی‌اش کامل شود. در این رابطه در کشور ما متاسفانه به امکانات زیرساختی توجه نشده و حتی هر دولتی که سرکار بوده، نسبت به دولت قبل در جهت سرمایه‌گذاری و تقویت بخش خصوصی توجه کمتری را معطوف داشته است.
به همین دلیل است که تمامی مشکلات در طول سال‌های گذشته انباشته و باعث شده است تا امروز با هشت الی ۱۰ هزار مگاوات کمبود برق مواجه باشیم. معتقدم که در این رابطه مسوولانی که متولی این بخش هستند، لازم بود که در مورد این چالش اطلاع‌رسانی و چاره‌اندیشی درستی می‌کردند، حال آنکه شواهد نشان می‌دهد، رویکرد آنها نسبت به این مشکلات تلاش برای توجیه وضعیت به صورت مطلوب بوده است.
باید به حال مظلومیت صنایع گریست
این عضو هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق در پاسخ به این سوال که چرا صنایع در اولویت خاموشی قرار دارند، توضیح می‌دهد: در ایران یک سوم مصرف برق خانگی، یک سوم صنعتی و یک سوم دیگر نیز تجاری و اداری است. در این رابطه تلاش‌ها بر روی این موضوع متمرکز است که خاموشی‌ها در بخش خانگی و اداری به حداقل برسد و در نتیجه همین امر است که عمده تمرکزها بر روی صنایع قرار گرفته است. در این شرایط است که صنایع واقعا از این رهگذر و دیدگاه متضرر شده‌اند؛ حال آنکه حیات تولید در گرو روشن بودن دستگاه‌هاست و اگر خاموشی صورت بگیرد، هزینه‌های هنگفتی را به بنگاه‌ها تحمیل می‌کند. از همین رو، کسانی که متولی و صاحبان صنایع کشور هستند لازم است به این مشکل به عنوان یک مطالبه ملی بنگرند، زیرا با شرایط پیش آمده معتقدم که باید به حال مظلومیت صنایع کشور گریست.
عدم استفاده از توان بخش خصوصی
صالحی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای برون‌رفت از این چالش استفاده نمی‌شود، می‌گوید: اکنون در حدود ۵۰ الی ۵۵ درصد از نیروگاه‌های ما در اختیار بخش خصوصی و نیمه دولتی است؛ اما بخش خصوص در این زمینه دچار مشکلات عدیده‌ای است. مثلا بخش خصوصی وارد مرحله ساخت نیروگاه شده، اما پول خود را دیر دریافت کرده است. یا اینکه چون وام‌های خود را به یورو از صندوق توسعه ملی دریافت کرده، ملزم است بازپرداخت آنها را نیز با ارز انجام دهند. به همین دلیل است که با جهش نرخ ارز و اینکه امروز قیمت یورو نزدیک به ۳۰ هزار تومان است، مشخص نیست که چگونه قادر است با عدم تغییر قیمت از سوی دولت و پایین بودن درآمد، اقساط خود را پرداخت کند؟
همین امر سبب شده تا علاوه بر اینکه سرمایه‌گذاری جدید در نیروگاه‌ها صورت نگیرد، بلکه سرمایه‌گذاری‌های قبلی نیز معطل بماند. یعنی بخش خصوص اکنون به عنوان حامی و ضامن برون رفت از این مشکل اکنون عقب مانده است. حال آنکه اگر در این زمینه بخش خصوصی تقویت می‌شد و بورس انرژی و عرضه و تقاضا بر مبنای درستی در دستور کار قرار می‌گرفت، امروز بخش زیادی از مشکلات اقتصاد انرژی ما برطرف می‌شد و بسیاری از نیروگاه‌ها نیز قابلیت توسعه و فعالیت بیشتر داشتند. به همین دلیل است که معتقدم تقویت و استفاده از بخش خصوصی تنها راه‌حلی است که می‌تواند ما را از وضعیت فعلی نجات دهد.